วิศวกรอาคารต้องรู้ EP.2 : รู้จักระบบปรับอากาศในอาคารให้ลึกแต่ไม่ยาก

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

เลขาธิการ สมาคมบริหารทรัพย์สินแห่งประเทศไทย

18 April 2025

จากซีรีส์: วิศวกรอาคารต้องรู้

ระบบปรับอากาศในอาคาร ไม่ได้มีแค่แอร์เย็นๆ เท่านั้น แต่เป็น “ระบบ” ที่กินไฟมากที่สุด และส่งผลต่อความสบายของทุกคนในอาคารในฐานะวิศวกรอาคาร เราควรรู้จักระบบต่างๆ ที่ใช้ในอาคารให้ดี เพื่อดูแล บำรุงรักษา และประหยัดพลังงานได้อย่างมืออาชีพ

ระบบปรับอากาศ 3 แบบหลักที่พบบ่อยในอาคาร

1. ระบบน้ำเย็น (Chilled Water System)

• ใช้ในอาคารขนาดใหญ่ เช่น สำนักงาน โรงแรม โรงพยาบาล

• มี Chiller ผลิตน้ำเย็น ป้อนเข้า AHU และ FCU

• ต้องมี Cooling Tower, ปั๊มน้ำ, ระบบควบคุม

• ประหยัดไฟเมื่อมีโหลดสูง แต่ซับซ้อน ต้องดูแลต่อเนื่อง

2. ระบบ VRF (Variable Refrigerant Flow)

• นิยมในอาคารขนาดกลาง เช่น สำนักงาน low-rise, คลินิก

• มี Outdoor Unit กลาง เชื่อมหลาย Indoor Unit ด้วยท่อน้ำยา

• ควบคุมแต่ละโซนแยกกันได้ ประหยัดไฟ ยืดหยุ่นสูง

• ต้องดูแลเรื่องการเดินท่อน้ำยาและตั้งค่าระบบ

3. ระบบแยกส่วน (Split Type)

• ใช้ทั่วไปในร้านค้า ห้องพัก พื้นที่ขนาดเล็ก

• ติดตั้งง่าย ราคาต่ำ แต่สิ้นเปลืองเมื่อใช้หลายตัว

• ควบคุมรวมศูนย์ไม่ได้ เหมาะกับการใช้งานเดี่ยว

สิ่งที่วิศวกรควรตรวจสอบเป็นประจำ

• อุณหภูมิน้ำเย็นเข้า-ออก Chiller (จ่ายประมาณ 6–7°C และ กลับประมาณ 11–12°C)

• เสียง/กลิ่นจาก AHU, FCU

• การรั่วซึมของน้ำ หรือคราบน้ำหยด

• ค่ากระแสไฟฟ้าและแรงดันของปั๊ม

• สภาพแผ่นกรองอากาศ – ล้างอย่างน้อยเดือนละครั้ง

สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

• แอร์ไม่เย็น: อาจเกิดจากท่อลมรั่ว พัดลมเสีย

• ทำงานตลอดแต่ห้องยังร้อน: โหลดสูงเกิน หรือระบบควบคุมผิดพลาด

• เสียงเครื่องดัง หรือหยุด-ติดถี่: คอมเพรสเซอร์เริ่มมีปัญหา

• น้ำหยดจากเพดาน: ถาดน้ำคอนเดนส์ตัน หรือท่อน้ำทิ้งตัน

เทคนิคประหยัดพลังงานแบบมือโปร

• ตั้งอุณหภูมิห้องที่ 24–25°C

• ใช้ VSD ปรับรอบพัดลม/ปั๊มตามโหลดจริง

• ตั้งเวลาเปิด–ปิดระบบตามพฤติกรรมใช้งาน

• ใช้ BMS ช่วยควบคุมและแจ้งเตือนความผิดปกติ

คุณภาพอากาศในอาคารก็สำคัญ (Indoor Air Quality – IAQ)

เรื่องที่ต้องใส่ใจ:

• ระดับ PM2.5 ภายใน: ไม่เกิน 25 µg/m³

• ระดับ CO₂: ไม่เกิน 1,000 ppm

• ประสิทธิภาพแผงกรอง: MERV 13 ขึ้นไป

• เติมอากาศบริสุทธิ์จากภายนอกให้เพียงพอ

อ้างอิงตามกฎหมาย:

• พรบ.ควบคุมอาคาร กฎกระทรวง ฉบับที่ 33 กำหนดให้อาคารต้องมีการระบายอากาศและเติมอากาศจากภายนอก

• มาตรฐาน วสท. แนะนำให้อาคารสำนักงานมีอากาศบริสุทธิ์ไม่น้อยกว่า 8 ลิตร/วินาที/คน

แนวทางปฏิบัติ:

• ติดตั้ง CO₂ Sensor เชื่อมกับระบบพัดลม Fresh Air ปรับปริมาณตามความต้องการจริง

• ตรวจสอบและล้างแผ่นกรองอากาศเป็นประจำ

• ใช้ Pre-filter หรือ Electrostatic Filter หากอยู่ในพื้นที่ฝุ่นมาก

สรุปท้ายบท

ระบบปรับอากาศที่ดี ต้องเย็นพอดี อากาศสะอาด ควบคุมง่าย และกินไฟน้อยและทั้งหมดนี้ จะเวิร์กได้ ก็ต่อเมื่อมี “วิศวกรอาคาร” ที่เข้าใจระบบ ดูแลอย่างใส่ใจ

EP.3: ไฟฟ้าในอาคารไม่ใช่แค่เปิด-ปิดรอติดตามได้เร็วๆ นี้ ที่ www.jack-journal.com และ Facebook เพจ Jack Journal มีเรื่องมาเล่า

Acknowledgement:

"This article was generated with the assistance of ChatGPT, an AI tool, and subsequently reviewed and edited by the author."