วิศวกรอาคารต้องรู้ EP.3: ไฟฟ้าในอาคารไม่ใช่แค่เปิด-ปิด

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

เลขาธิการ สมาคมบริหารทรัพย์สินแห่งประเทศไทย

18 April 2025

จากซีรีส์: วิศวกรอาคารต้องรู้

หลายคนมองว่างานไฟฟ้าในอาคารเป็นเรื่องของ “เปิดไฟได้ก็พอ”แต่ในมุมของ วิศวกรอาคารมืออาชีพ ระบบไฟฟ้าคือ “เส้นเลือดหลัก” ของอาคารหากดูแลไม่ดี เสียทั้งความปลอดภัย ความต่อเนื่องของธุรกิจ และชื่อเสียงของอาคาร

องค์ประกอบหลักของระบบไฟฟ้าในอาคาร

• MDB (Main Distribution Board): แหล่งจ่ายไฟหลักของอาคาร

• DB (Distribution Board): แผงจ่ายไฟย่อยในแต่ละชั้น/โซน

• ATS (Automatic Transfer Switch): เปลี่ยนแหล่งจ่ายไฟอัตโนมัติเมื่อไฟดับ

• Generator: เครื่องกำเนิดไฟฟ้าสำรอง

• UPS: ไฟสำรองสำหรับอุปกรณ์สำคัญ เช่น ลิฟต์, ห้อง Server

• ระบบแสงสว่างและปลั๊กไฟ: ในพื้นที่ใช้งานทั่วไปและพื้นที่พิเศษ

สิ่งที่วิศวกรควรตรวจสอบเป็นประจำ

• ค่ากระแส, แรงดัน, ความถี่ — ควรอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน

• สภาพเบรกเกอร์ หน้าสัมผัส และจุดต่อสายไฟ

• สมดุลโหลดระหว่างเฟสในแต่ละ DB

• ทดสอบ ATS และ Generator อย่างน้อยเดือนละครั้ง

• ตรวจสอบ UPS — ดูสถานะแบตเตอรี่ และเวลา backup

• เช็ก ELB ว่ายังตัดไฟได้ภายใน 0.1 วินาที

ปัญหาที่พบบ่อย และวิธีสังเกต

• ไฟกระพริบ ไฟตก: โหลดเกินหรือจุดต่อล่อแหลม

• เบรกเกอร์ตัดบ่อย: อุปกรณ์เสียหรือโหลดผิดพลาด

• เสียงดังในตู้ไฟ: Loose connection อันตรายมาก

• UPS เตือน: แบตเสื่อมหรืออุณหภูมิภายในสูงเกิน

การตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าประจำปี ตามกฎหมาย

ตาม กฎกระทรวงความปลอดภัยเกี่ยวกับไฟฟ้า พ.ศ. 2558 และพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554

ข้อกำหนดหลัก

• นายจ้างต้องจัดให้มีการ ตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าและบริภัณฑ์ไฟฟ้าอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

• ตรวจสอบโดยผู้ได้รับ หนังสือรับรองจากกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

• จัดทำ รายงานผลการตรวจสอบ และเก็บไว้ อย่างน้อย 3 ปี

• หากพบจุดเสี่ยงหรือชำรุด ต้อง หยุดใช้งานและแก้ไขทันที

บทบาทของวิศวกรอาคาร

• วางแผนและจัดตารางการตรวจสอบประจำปี

• ตรวจสอบล่วงหน้าว่ามีจุดเสี่ยงใดที่ต้องเตรียม

• ประสานผู้ตรวจสอบให้เข้าใจระบบ

• ติดตามผลและดำเนินการแก้ไขข้อบกพร่อง

• สื่อสารแผนงานกับฝ่ายบริหารและผู้ใช้อาคารล่วงหน้า

แนวทางเสริมความปลอดภัย + ประหยัดพลังงาน

• ติดตั้ง Power Meter และเชื่อมกับ BMS เพื่อดูโหลดแบบ Real-time

• ใช้ Motion Sensor และตั้งเวลาเปิด-ปิดไฟในพื้นที่ไม่ใช้งาน

• ติดตั้ง Earth Leakage Breaker ทุก DB สำคัญ

• ล้างตู้ MDB/DB และเป่าฝุ่นอย่างปลอดภัยตามขั้นตอน LOTO

สรุปท้ายบท

ระบบไฟฟ้าในอาคาร ไม่ใช่แค่มีไฟให้ใช้แต่ต้อง “ปลอดภัย เสถียร และประหยัด”และทั้งหมดนี้ ขึ้นอยู่กับวิศวกรอาคาร ที่ดูแลระบบอย่างเข้าใจและรอบคอบค่ะ

EP.4: ระบบน้ำในอาคาร – เดินดีไม่มีรั่ว ใช้งานทั่วถึงทั้งตึกรอติดตามที่ www.jack-journal.com และเพจ Jack Journal มีเรื่องมาเล่า

Acknowledgement:

"This article was generated with the assistance of ChatGPT, an AI tool, and subsequently reviewed and edited by the author."