วิศวกรอาคารต้องรู้ EP.4: ระบบน้ำในอาคาร – เดินดี ไม่มีรั่ว ใช้งานทั่วถึงทั้งตึก

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

เลขาธิการ สมาคมบริหารทรัพย์สินแห่งประเทศไทย

18 April 2025

จากซีรีส์: วิศวกรอาคารต้องรู้

น้ำคือชีวิต — และในอาคาร “ระบบน้ำ” ก็เป็นเหมือนเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงการใช้งานทั้งหมดระบบน้ำที่ดี ต้องจ่ายได้ทั่วถึง ระบายน้ำทิ้งได้สะอาด ไม่มีรั่วซึม และมีน้ำใช้เสมอแม้ยามฉุกเฉินทั้งหมดนี้คือภารกิจของ “วิศวกรอาคาร” ที่ต้องดูแลอย่างมืออาชีพ

ระบบน้ำหลักในอาคารที่วิศวกรต้องรู้

• ระบบจ่ายน้ำประปา (Domestic Water Supply)รับน้ำจากการประปาเข้าสู่ถังพัก → ปั๊มน้ำ → จ่ายไปยังจุดใช้งาน, มาตรวัดน้ำ, ถังพักสำรอง และระบบควบคุมแรงดัน

• ระบบระบายน้ำทิ้งและน้ำฝนแยกเป็น

  • น้ำทิ้งจากส้วมและที่ปัสสาวะ (soil pipe)

  • น้ำจากอ่างล้างมือ/อ่างล้างจาน (waste water pipe)

  • น้ำฝน – ต้องมีการระบายลงบ่อพักหรือระบบรวมอย่างเหมาะสม

• ระบบบำบัดน้ำเสีย (Wastewater Treatment) อาคารต้องมีระบบบำบัดน้ำเสียเช่น ถังดักไขมัน, ถังบำบัดรวม ต้องบำบัดน้ำเสียให้ผ่านเกณฑ์ตามกฎหมายก่อนปล่อยออกทางระบายน้ำสาธารณะ

สิ่งที่วิศวกรต้องตรวจสอบเป็นประจำ

• ความดันน้ำ, การทำงานของปั๊ม, ระดับน้ำในถังพัก

• คราบชื้นหรือน้ำซึมตาม shaft หรือเพดาน

• ระบบระบายน้ำฝน – มีน้ำขังบนดาดฟ้าหรือไม่? ท่อตันหรือเปล่า?

• ตรวจสอบสี กลิ่น ความใสของน้ำประปา

• ตรวจคุณภาพน้ำประปาที่ปลายทางเป็นระยะ

• ตรวจสอบรอบการล้างถังเก็บน้ำ (อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง)

• ตรวจคุณภาพน้ำเสียก่อนปล่อยออก

การทำงานในถังน้ำ–บ่อบำบัด = “พื้นที่อับอากาศ” ต้องระวังถังพักใต้ดิน, บ่อสูบ, บ่อบำบัด เป็นพื้นที่อับอากาศ (Confined Space)

• ต้องปฏิบัติตาม กฎกระทรวงความปลอดภัยในการทำงานเกี่ยวกับพื้นที่อับอากาศ พ.ศ. 2562

ข้อกำหนดที่วิศวกรต้องรู้

• ต้องประเมินความเสี่ยงก่อนเข้า

• ผู้ปฏิบัติงานต้องผ่านการอบรมเฉพาะทาง

• ต้องวัดก๊าซและระดับออกซิเจนก่อนเข้า

• มีคนเฝ้าด้านนอก และอุปกรณ์ช่วยชีวิต

• มีแผนฉุกเฉินและบันทึกการทำงาน

การไม่ปฏิบัติตาม ถือว่าผิดกฎหมายและเสี่ยงต่อชีวิตทีมงาน

แนวทางประหยัดน้ำในอาคาร

• ใช้สุขภัณฑ์ประหยัดน้ำ (Dual flush, Sensor faucet)

• ตรวจสอบและซ่อมแซมจุดรั่วทันที

• วัดปริมาณการใช้น้ำเป็นรายโซน

• เปรียบเทียบกับ baseline/benchmark เพื่อหาจุดสูญเสียน้ำ

• รณรงค์การใช้น้ำอย่างรู้คุณค่า

ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

• กฎกระทรวง ฉบับที่ 33 (พ.ศ. 2535):กำหนดให้อาคารสูงต้องมีระบบสำรองน้ำใช้ และกำหนดคุณภาพน้ำทิ้ง

• พรบ.ความปลอดภัยในการทำงาน พ.ศ. 2554 และกฎกระทรวง พ.ศ. 2562ควบคุมการทำงานในที่อับอากาศ เพื่อความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงาน

สรุปท้ายบท

ระบบน้ำไม่ใช่แค่ "น้ำไหล" แต่คือเรื่องของ “สุขภาพ ความปลอดภัย และความน่าเชื่อถือ”น้ำที่ดี ต้องสะอาด สม่ำเสมอ ไม่มีรั่ว และประหยัดและทั้งหมดนี้ อยู่ภายใต้มือของ “วิศวกรอาคารที่ใส่ใจ”

EP.5: ลิฟต์–บันไดเลื่อน – ระบบขนส่งแนวดิ่งที่ต้องปลอดภัยและเชื่อถือได้ติดตามได้ที่ www.jack-journal.com และเพจ Jack Journal มีเรื่องมาเล่า

Acknowledgement:

"This article was generated with the assistance of ChatGPT, an AI tool, and subsequently reviewe and edited by the author."