✅ 10 ข้อควรระวัง: ระบบก๊าซทางการแพทย์ (Medical Gas System) สำหรับวิศวกรบำรุงรักษาอาคารโรงพยาบาล

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

อดีตประธานสาขาเครื่องกล วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยฯ (วสท.)

25 July 2025

1. 🔄 ตรวจสอบระบบ “Automatic Switching” ให้ทำงานได้จริง

• ต้องสลับจากถังหลักไปยังถังสำรองโดยอัตโนมัติเมื่อแรงดันลด

• ทดสอบด้วยการ “จำลองแรงดันต่ำ” ทุกเดือน

• ห้ามปล่อยให้ระบบติดขัดหรือสลับช้า เพราะเสี่ยงผู้ป่วยขาดก๊าซ

2. 🔔 อย่ามองข้าม Master Alarm Panel

• ต้องมี Master Alarm Panet เป็นศูนย์ในการแจ้งเตือนทุกความผิดปกติของระบบก๊าซ

• ทดสอบสัญญาณไฟและเสียงทุกเดือน

• ตรวจสอบว่า alarm ทำงานสัมพันธ์กับจุดสลับก๊าซและความดันตกจริง

3. 🚫 ระวัง “Pipe Crossover” ต่อท่อก๊าซผิดชนิด

• อันตรายถึงชีวิตหากจ่ายก๊าซผิดชนิดให้ผู้ป่วย

• ห้ามต่อท่อใหม่โดยไม่มีวิศวกรควบคุม

• ตรวจสอบชนิดก๊าซด้วย Gas Analyzer ก่อนเปิดใช้งานทุกครั้ง

4. 🦠 ห้ามใช้ระบบที่มี “Dirty Pipeline”

• ตรวจสอบความสะอาดของท่อก่อนใช้งานหลังติดตั้ง/ซ่อม

• ต้อง purge & blowdown ท่อ และติดตั้ง filter trap ที่ header

• สังเกตแรงดันผิดปกติหรือ outlet อุดตัน อาจเป็นสัญญาณว่าท่อสกปรก

5. 💧 อย่าให้มี “น้ำ” ในระบบ Medical Air

• ตรวจสอบว่า air dryer ทำงานอยู่ตลอด

• ตรวจ dew point ให้น้อยกว่า 0°C (32°F) ตามที่กำหนดใน NFPA 99

• ดูแล auto drain ของ tank และเปลี่ยน filter ตามรอบ

6. 📋 ตรวจสอบ Preventive Maintenance ตามรอบ

• ใช้ checklist ตรวจแรงดัน, outlet, การรั่ว, ระบบ switching

• อย่าลืมบันทึกใน log sheet ทุกครั้งหลังตรวจ

• อย่ารอให้ระบบเสียแล้วค่อยซ่อม – ต้อง “ล่วงหน้า” เสมอ

7. 🧪 ตรวจสอบ “ความบริสุทธิ์ของก๊าซ”

• ใช้ Gas Analyzer ตรวจชนิดก๊าซจริงเป็นระยะ

• หลีกเลี่ยงการปนเปื้อนหรือจ่ายก๊าซผิด

• โดยเฉพาะกรณีที่มีการซ่อม/เปลี่ยนแหล่งจ่าย

8. 🚨 เตรียม “แผนฉุกเฉิน” เมื่อระบบล้มเหลว

• ต้องมีถังสำรองพร้อมใช้งาน และรู้ตำแหน่ง Shut-off valve

• ซ้อมแผนร่วมกับทีมแพทย์และพยาบาลอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

• ระบบ alarm ต้องเตือนชัดเจนเมื่อมีแรงดันตก

9. 🧯 ระวัง “Hyperbaric Oxygen Therapy” เป็นระบบพิเศษ

• ใช้ O₂ ที่ความดันสูงมาก ต้องไม่มีน้ำมัน / spark / ความชื้น

• ระบบท่อและวาล์วต้องเป็น medical grade

• ห้อง HBOT ต้องมี ventilation ดีและระบบป้องกันไฟฟ้าสถิต

10. 👷‍♂️ ห้ามให้ “ช่างไม่มีประสบการณ์” จับระบบนี้เด็ดขาด

• ผู้ซ่อมแซม/ติดตั้งต้องผ่านการอบรม Medical Gas โดยเฉพาะ

• ห้ามดัดแปลงท่อหรือย้าย outlet โดยไม่มีวิศวกรควบคุม

• ต้องมีระบบตรวจสอบภายใน (internal audit) เป็นระยะ

🧠 สรุป