🚨 20 อันตรายจากการใช้ลิฟต์ ที่ไม่ควรมองข้าม

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

อดีต ประธานสาขาเครื่องกล วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยฯ (วสท.)

18 July 2025

1. อยู่ในลิฟต์ปลอดภัยกว่าออกมาเอง

ถ้าลิฟต์ค้าง ตอนอยู่ในลิฟต์ปลอดภัยที่สุด ตอนกำลังก้าวออกจากลิฟต์เป็นตอนที่อันตรายที่สุด

2. กระโดดออกจากลิฟต์ อาจตกปล่องเสียชีวิต

ตอนลิฟต์ค้าง ถ้ามีคนมาแหวกประตูเพื่อช่วยเหลือ แต่พื้นลิฟต์ยังสูงกว่าภายนอก ตอนกระโดดออกไป อาจพลัดตกเข้าใต้ลิฟต์ ตกลงไปในปล่องลิฟต์ได้ มีคนเคยเสียชีวิตแบบนี้มาหลายกรณีแล้ว

3. ช่วยคนผิดวิธี ลิฟต์อาจหนีบซ้ำ

ตอนกำลังช่วยเหลือคนออกจากลิฟต์ ลิฟต์อาจเลื่อนมาหนีบคนได้ ถ้าระบบเบรกของลิฟต์ตั้งค่าไว้ไม่ดี หรือคนที่ทำหน้าที่ง้างเบรกปรับระดับพื้นลิฟต์ไม่เชี่ยวชาญเพียงพอ หรือการสื่อสารกับผู้ช่วยเหลือที่กำลังนำคนออกจากลิฟต์ไม่ดีพอ

4. น้ำหนักเกินพิกัด เบรกลิฟต์เอาไม่อยู่

ถ้าคนขึ้นลิฟต์เกินจำนวนที่ระบุมากๆ ลิฟต์อาจจะไหลรูดเนื่องจากเบรกจับไว้ไม่อยู่ เพราะเบรกออกแบบให้รับน้ำหนักเกินได้เพียง 25% ของน้ำหนักที่ระบุ

5. ลิฟต์เตียงคนไข้ไม่ใช่ลิฟต์โดยสาร

ลิฟต์ขนเตียงคนไข้ ไม่ได้ออกแบบให้คนเข้าไปยืนเต็ม ถ้ามีคนเข้าไปยืนเต็มจนเกินจำนวนคนที่ระบุไว้มากๆ ลิฟต์จะไหลรูดเพราะเบรกจับไม่อยู่

6. ห้ามพิงประตูลิฟต์เด็ดขาด

ตอนรอลิฟต์ อย่าพิงประตูลิฟต์ ประตูลิฟต์ไม่ได้แข็งแรง ไม่ได้ออกแบบมาให้รับน้ำหนักคนพิง และอาจพังตกลงไปในปล่องลิฟต์ได้

7. เซ็นเซอร์เสีย อาจถูกประตูลิฟต์หนีบ

ประตูลิฟต์อาจหนีบคนได้ ถ้าเซ็นเซอร์เสีย หรือมีคนไปบายพาสวงจรนิรภัยไว้

8. ไฟดับแล้วลิฟต์หยุดได้เอง

ถ้าไฟดับ ลิฟต์จะหยุดกะทันหันด้วยเบรก เมื่อไฟมาลิฟต์จะวิ่งต่อได้เอง ถ้ามีเครื่องปั่นไฟ ลิฟต์จะวิ่งต่อได้เองเมื่อเครื่องปั่นไฟจ่ายไฟให้ลิฟต์ โดยทั่วไปภายในเวลาไม่เกิน 30 วินาที

9. ไฟดับแต่เบรกเสีย ลิฟต์ไหลชนพื้น

อันตรายตอนไฟดับ คือ เบรกไม่อยู่ จะทำให้ลิฟต์ไหลรูดไปได้ระยะหนึ่ง ถ้าอยู่ใกล้ชั้นบนสุด หรือ ล่างสุด ลิฟต์อาจวิ่งไปชนด้านล่างหรือเพดานของปล่องลิฟต์ ข้อนี้ปกติเกิดได้ยาก แต่มีสิทธิ์เกิดได้ถ้าช่างซ่อมบำรุงลิฟต์ตั้งค่าเบรกไว้ไม่ดี

10. ไฟไหม้เมื่อไหร่ ห้ามใช้ลิฟต์

ถ้าไฟไหม้ อย่าใช้ลิฟต์ เพราะเคยมีคนตายจากการสำลักควันในปล่องลิฟต์ หรือ ลิฟต์ไปเปิดในชั้นที่ไฟกำลังไหม้ทำให้คนในลิฟต์เสียชีวิตทันที

11. สลิงเก่าไม่ได้เปลี่ยน เสี่ยงชีวิต

ลิฟต์บางที่ เจ้าของอาคารขี้เหนียวมาก ไม่ยอมเปลี่ยนสลิง ทั้งๆที่หมดสภาพแล้ว สลิงจะไม่ขาดง่ายๆหรอก แต่ทำให้คนใช้งานอยู่ในสภาวะไม่ปลอดภัย และเสี่ยงชีวิต

12. รอกขับหมดสภาพ เบรกก็เอาไม่อยู่

นอกจากสลิงแล้ว ยังมีรอกขับ (Sheave) ที่ถ้าไม่ยอมเปลี่ยนเมื่อหมดสภาพ จะทำให้ลิฟต์ไหลรูด โดยเบรกก็ช่วยไม่ได้

13. บายพาสวงจรนิรภัย = อันตรายสูง

ช่างลิฟต์ที่ไม่มีความรับผิดชอบ จะไปบายพาสวงจรนิรภัย ทำให้ลิฟต์ยังออกวิ่ง ทั้งๆที่ประตูไม่ได้ปิด

14. พื้นลิฟต์ไม่เสมอ ระวังสะดุดล้ม

ระวังสะดุดล้มตอนออกจากลิฟต์ เพราะลิฟต์บางเครื่องที่ซ่อมบำรุงไม่ดี อาจจอดแล้ว ระดับพื้นลิฟต์ไม่เสมอกับภายนอกได้

15. ลิฟต์อายุเกิน 20 ปี ต้องเปลี่ยนระบบ

ลิฟต์ที่ใช้คอมพิวเตอร์ควบคุม เมื่ออายุเกิน 20 ปี อาจต้องเปลี่ยนคอมพิวเตอร์และระบบควบคุมทั้งหมด หรือที่เรียกว่า Modernization เพราะ Microchip และซอฟท์แวร์คอมพิวเตอร์ต่างๆ ไม่ได้รับการซัพพอร์ทจากบริษัทผลิตชิพและบริษัทซอฟท์แวร์อีกต่อไป ซึ่งรวมถึง ซอฟท์แวร์ระบบ OS ของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ใช้ในการควบคุม (เช่น Windows)

16. ดันประตู-ไขกุญแจเปิด เสี่ยงตกปล่อง

การจอดลิฟต์แล้วใช้มือดันประตูปิด เมื่อจะใช้งานก็มาไขกุญแจเปิดประตู เป็นการใช้ลิฟต์ผิดวิธี มีคนเสียชีวิตจากการตกปล่องลิฟต์หลายกรณีแล้ว เพราะเกิดความผิดพลาดตอนไขประตูเปิดแต่ตัวลิฟต์ไม่อยู่ที่ชั้นนั้นแล้ว ซึ่งอาจเกิดได้จากหลายๆสาเหตุ เช่น มีคนอื่นปล่อยลิฟต์ไปแล้ว จำชั้นผิด สับสนแล้วไปเปิดประตูซ้ำ เป็นต้น

17. ตกแต่งลิฟต์หนักเกิน ลิฟต์ไหลกระแทกพื้น

การตกแต่งลิฟต์ด้วยหินสวยๆแต่มีน้ำหนักมากกว่าที่คำนวณเผื่อไว้ จะทำให้ลิฟต์เบรกไม่อยู่ ไหลรูดลงไปกระแทกพื้นได้ ปกติบริษัทลิฟต์จะเผื่อน้ำหนักให้ตกแต่งได้ประมาณ 20% ของน้ำหนักที่ระบุไว้ แต่ไม่แน่เสมอไป ควรให้บริษัทลิฟต์ยืนยันก่อนตกแต่ง

18. ปิดช่องระบายอากาศ ลิฟต์ขาดอากาศ

การตกแต่งลิฟต์แล้วไปอุดช่องระบายอากาศ ซึ่งปกติจะมีอยู่ขอบด้านล่างใกล้พื้นลิฟต์ จะทำให้ไม่สามารถระบายอากาศได้เพียงพอ

19. รีบช่วยมากเกินไป อาจเกิดอันตราย

การเร่งรัดให้มีการช่วยคนออกจากลิฟต์มากเกินไป อาจเกิดการลัดขั้นตอนด้านความปลอดภัย และก่อให้เกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ ตามมาตรฐานของวงการลิฟต์ การช่วยเหลือคนออกจากลิฟต์เวลามีคนติดลิฟต์คือใช้เวลาไม่เกิน 30 นาที การรอคอยอยู่ในลิฟต์ปลอดภัยมากที่สุด จะมีอากาศหายใจอย่างเพียงพอ ไม่ต้องกลัวขาดอากาศหายใจ ช่วงที่ก้าวข้ามออกจากลิฟต์เป็นช่วงที่อันตรายที่สุด ต้องทำด้วยความรวดเร็วที่สุด ถ้าลิฟต์มีการเคลื่อนตัวการรออยู่ในลิฟต์จะปลอดภัยมากกว่าพยายามออกไป

20. ลิฟต์กว่า 15,000 เครื่องในไทยไม่เคยซ่อม

ทั่วประเทศไทย มีลิฟต์ 30% ที่อยู่นอกระบบและไม่ได้ซ่อมบำรุง ถ้าประมาณว่าทั่วประเทศมีลิฟต์ทั้งหมด 50,000 เครื่อง ดังนั้น มีลิฟต์ 15,000 เครื่องที่ไม่ได้รับการซ่อมบำรุง