“Building Services Engineer ยุค Net Zero – วิศวกรที่โลกต้องการ” EP.2: Decarbonize ระบบงานวิศวกรรม – ปรับวิธีคิด เปลี่ยนวิธีทำ

จักรพันธ์ ภวังคะรัตน์

Head of Property and Asset Management, JLL Thailand

เลขาธิการ สมาคมบริหารทรัพย์สินแห่งประเทศไทย

17 May 2025

การเข้าสู่โลก Net Zero ไม่ใช่แค่การลดค่าไฟหรือเปลี่ยนหลอดไฟให้เป็น LED

แต่มันคือ “การลดคาร์บอน” ทั้งในระบบและแนวคิดของวิศวกรทุกคน

⸻

Decarbonization คืออะไร?

Decarbonization คือ การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (GHG) ซึ่งส่วนใหญ่มาจาก CO₂ ที่เกิดจากการใช้พลังงานเชื้อเพลิงฟอสซิล เช่น ไฟฟ้า ความร้อน และการทำความเย็น

สำหรับอาคาร

• Operational Carbon = คาร์บอนจากการใช้ระบบต่างๆ (เช่น ปรับอากาศ, ไฟฟ้า, ลิฟต์)

• Embodied Carbon = คาร์บอนจากวัสดุและการก่อสร้าง (ระบบวิศวกรรมก็มีส่วน)

วิศวกรอาคารจึงมีบทบาทสำคัญที่สุดในการจัดการกับ Operational Carbon

⸻

4 ระบบหลักที่ต้องเร่งลดคาร์บอน

1. ระบบปรับอากาศ (HVAC)

• ปรับอุณหภูมิน้ำชิลเลอร์ให้เหมาะสม (ไม่เย็นเกิน)

• ใช้ VSD กับปั๊มน้ำ, พัดลม, Cooling Tower

• ตั้งเวลาเปิดปิดตามโหลดการใช้งาน ไม่ปล่อยให้เครื่องทำงานทั้งวัน

2. ระบบแสงสว่าง

• ใช้หลอด LED ที่มีประสิทธิภาพสูง

• ติดตั้ง Motion Sensor / Daylight Sensor

• ปรับเวลาปิดเปิดตามแสงธรรมชาติและพฤติกรรมผู้ใช้งาน

3. ระบบควบคุมอาคาร (BMS / BAS)

• เก็บข้อมูลการใช้พลังงานแบบ Real-time

• ตั้งค่าการทำงานแบบ Dynamic (ตามความต้องการจริง)

• วิเคราะห์หา Energy Waste จุดที่ใช้พลังงานมากผิดปกติ

4. ระบบน้ำและสุขาภิบาล

• ใช้ปั๊มน้ำแบบ Inverter

• ตรวจสอบ Leakage Point บ่อยครั้ง

• นำน้ำทิ้งบางส่วนกลับมาใช้ใหม่ เช่น น้ำจาก AHU

⸻

เปลี่ยนวิธีคิด: จาก “ดูแลระบบ” เป็น “ออกแบบการลดคาร์บอน”

• แทนที่จะตั้ง AHU ที่อุณหภูมิ 18°C แล้วเปิดทั้งวัน

→ เปลี่ยนเป็นตั้งเวลา + ปรับเป็น 24°C และควบคุมอัตโนมัติเมื่อไม่มีคนใช้

• แทนที่จะปล่อยชิลเลอร์วิ่งตาม setpoint เดิม

→ ปรับตามพฤติกรรมการใช้อาคาร (เช่น วันหยุด/นอกเวลา)

• แทนที่จะเช็ค Log Sheet แล้วจบ

→ วิเคราะห์เทรนด์พลังงานเทียบกับปีก่อน แล้ววางแผนลดให้ได้ 5-10%

⸻

บทสรุป: งานวิศวกรรมที่ไม่ใช่แค่ “เดินระบบ” แต่คือ “ลดคาร์บอนให้สำเร็จ”

การ Decarbonize ระบบงานวิศวกรรมในอาคาร คือภารกิจของวิศวกรยุคใหม่

และต้องเริ่มจากการ “เข้าใจว่าเราสามารถเปลี่ยนแปลงอะไรได้บ้าง”

แม้การเปลี่ยนแปลงเล็กๆ ก็สามารถสะสมเป็น Impact ที่ยิ่งใหญ่ในระยะยาว

เพราะการลดคาร์บอน ไม่ใช่งานของนักสิ่งแวดล้อมคนเดียว

แต่วิศวกรอาคารคือ “มือปฏิบัติที่ทำให้เรื่องนี้เป็นจริงได้”